Karrikiriko dendan «martxo beltza»
Ez dakigu bizi dugun sasoi ilun-gris-beltzak iradokitaedo, baina Karrikirin nobela beltzari eskainitakokanpainatxoari ekitea otu zaigu. Izan ere, AsteSaindurako geroz eta gutxiago falta dela kontuanizanda, Xabier karrikako gure dendan euskal idazleekez ezik, atzerriko egileek ere idatzitako nobela beltzakoliburuak ere salgai jarriko ditugu. Txoko berezi etamimatu bat jartzeko asmoa dugu, nobelagintzakogenero honi espresuki dedikatua eta genero horrenzaletu sutsuez gain, Iruñerriko euskal irakurleek ereaukera zabala izanen dute euskaraz diren nobelabeltzaren liburu preziatuenetarikoak eskuratzeko.Twitterren bidez (@karrikiri) emanen dizuegu horrenberri zehatzagoa eta Xabier karrikako gure saltokirahurbilduz gero ere, horren berri izanen duzue.Horrekin batera, Karrika honen zenbakian ekarpenenatalean ikusiko duzuen moduan, AEKko lagunekegindako artikuluan Nafarroako euskal komunitateakpairatzen duen eskubide urraketa etengabea jorratukodugu Karrisolasa ekimenaren baitan.Eta horrekin lotuta, gure agendan ikusiko duzuenmoduan, aipamen berezia egin nahiko geniokemartxoaren 25ean Iruñeko Planetarioan eginen denmahainguru interesgarriari. Izan ere, Pamielaargitaletxeak antolatuta, Jon Sarasuak idatzitako euskalkomunitateari buruzko Hiztunpolisa. Euskaltasunarennorabideaz apunteak liburua hartuko da hizpide. Etahorretarako Rosa Ramos, Dabid Anaut, Aingeru Epaltzaeta Santi Leoné izanen dira hizlari. Jon Sarasua idazleabera ere bertan izanen da eta moderatzaile lanetan,Kike Amonarriz. Hitzordua, esan bezala, heldu denmartxoaren 25ean 20:00etan Iruñeko Planetarioan.Bertan ikusiko dugu elkar.Eta amaitu baino lehen, beste hitzordu garrantzitsubat, martxoaren 22an Iruñerriko euskalgintzakohainbat eragilek –Karrikiri tartean– sustatukomanifestazioa Nafarroako euskalgintzaren eraikuntzakerakunde ofizialengandik etengabeki jasotzen dituenerasoak eta eskubide urraketak (haur eskolak, D eredua,diru laguntza murrizketak, Euskalerria irratia, EuskalTelebista, e.a.) agerian utzi eta gure eskubideak bermadaitezela eskatzeko. Karrikiri ere bertan izanen da. Etazuek?
Unai Abanzabalegi
«Guk euskaraz hazi eta hezi nahi ditugu haurrak gure eskubidea delako»
Iruñea osoan dauden 18 haureskolatatik 2 besterik ez diraeuskaraz eta biak Txantrea auzoandaude. Euskalgintzatik aspalditikegin zaio eskaera Iruñeko Udalaridagoen eskaera kontuan izanda,eskaintza hori zabaltzeko, bainakasurik ez. Berriki 0-3 urte bitartekohaurren matrikulazioari ekinenzaionez, euskaraz hezi nahi izandituen bi haurren aita den UnaiAbanzabalegirekin hitz egin dugubere egoeraren berri izateko.
Non bizi zarete eta noraeramaten dituzue haurrakeskolara?aurkeztuko zenioke?Descalzos kalean bizi garaKarmen, Ainhoa, Adei etalaurok. Ainhoa aurten SanFranzisko Deuna ikastetxepublikoan hasi da, eta Adeik,berriz, «Aingerutxoak»Descalzos kaleko NafarGobernuko haur eskolara doanazkeneko urtea du hau.
Lehenengoa TxantreakoIzartegi euskarazko haureskolara eraman zenuten,baina bigarrenarekin ezin izanduzue horrelakorik egin.Guk gure haurrak euskarazheztea nahi dugu etahorretarako Ainhoa Izartegihaur eskolan matrikulatugenuen. Ikasturte bakarreanegon zen Izartegin; haureskolarekin oso gusturageunden, baina ez zen batereerosoa. Eguneroko traba txikiasko zeuden eta horrekbigarren urterako erabakiaaldatu eta Descalzosen dagoenhaur eskolan matrikulatzerabultzatu gintuen. Gero Adeijaio zen eta hau ereDescalzosen matrikulatugenuen.
Zer suposatzen zuen zuendakoTxantrearaino joateak? Zerzailtasun sortzen zizkizuen?Biok lanean geunden, bainahasieran Karmenekeszedentzia eskatua zeukan,beraz nahiko eroso ibilikoginela uste genuen, baina ezzen hala izan.Lehen haurrak aldaketa handiasuposatzen du eta haureskolako egokitzapen garaiazaila izan zen. Autobusezjaistea beti presaka, betiberandu eta beti zerbaitenfaltan zabiltzan garaiangogaikarria izaten da. Neurriahartu zion Karmenek pixka bat,baina haurra eramateko:autobusa, bazkaria etaerosketak egin behar,autobusean buelta etxera,haurraren bila: autobusa,berriro auzora: autobusa.Zerbait ahazten bazenuen edohaurra gaixo jartzen bazenTxantreara joan beharra,itzultzean autobusean lokartueta jaistean haserre esnatu…Azkenean eskola etxetik gertuizatea erosotasun handia da.Karmen ere lanean hasi zen etahorrek gauzak pixka batgehiago zaildu zituen. Gaineraguk ez dugu ez aitona-amonikez izeba-osabarik Iruñean,beraz, hurrengo urteanDescalzosen matrikulatzeaerabaki genuen, penaz bainahorrela egin genuen.
Auzoan euskarazko haur eskolaizan ezean, hainbat jendekpentsa dezake errazenaerdaldunera eramatea dela.Zergatik «tematzen» zareteeuskarazko hezkuntzaeskatzen?Guk euskaraz hazi eta hezinahi ditugulako, gureeskubidea delako tematzengara eta gurasoen gehiengobaten nahia delako ere. Horrelaazaltzen dute «Alde zaharreanhaur eskola euskaraz»plataformako kideek azkenurteetan matrikulazio garaietaneginiko inkestek eta, ondoren,haur eskola utzi eta eskoletaneginiko matrikulazioek.Ainhoaren klasean ikusi duguguk hori, hainbat guraso pasagara erdarazko haur eskolatikD eredura, bai publikora baiikastolara.Hemen badira temati direnbeste batzuk eta horiekeuskararen etsaiak dira, ez diebatere axola gizarteak behar batizateak, beraiek edozer egitekoprest dira.
Egun Txantreako bi haureskoletan kenduta, Iruñerrikogainontzeko auzoetan ez daeuskarazko eskaintzarik. Zereskatzen diozueadministrazioari?Gizartearen eskaerei kasuegiteko. Argi dago D ereduarenarrakasta, beraz, bermatudezatela haur eskolak euskarazizateko aukera.Administrazioaren betebeharragizarte eskaerei erantzunaematea baita.
Euskaraz bizi den komunitatea. Helios del Santo
Goizean goiz milaka umehurbiltzen dira D eredukoikastetxeetara, irakasle asko egotendira euskaltegietan euskara ikastenari den herritar heldu andanarenzain, lagun askok berriak jasotzendituzte euskarazko irrati zeinegunkarietan, baita webguneetaneta telebistetan ere; denda, tabernaeta lantoki askotan euskara dutekomunikaziorako tresna.Arratsaldea eta iluntzea antzeraditugu, eta asko dira, ohera joanaurretik, euskarazko ekitaldikultural batekin ederki gozatzendutenak edota euskarazko liburuederra gaumahaian dutenak. Horida euskal komunitateareneguneroko gozamena, uneorosortzen duen ekarpen bikaina.Hala eta guztiz ere, Euskaraz bizinahi dugunok hemen, Nafarroan,gero eta oztopo gehiago duguNafarroako Gobernuaren aldetik.Euskaraz aritzen garenok arrotz gisatratatzen gaitu gobernuak, eta gurelurrean berean desagerrarazi nahigaitu. Ahaztu dute, nonbait,euskara dela «Lingua Navarrorum».Nafarroako Gobernuak euskararidion amorrua argi ikusten dahonetan eta hartan, behin eta berrizhartzen dituen erabakietan, egitendituen adierazpenetan, berehizkuntza politikan, oro har.Adibide gisa, hor dugubidegabekeria sorta: euskarazkoirakaskuntza zabaltzearen kontraEuskararen Legeak ezartzen duenzonifikazio estua erabiltzea, Deredua kakazteko ahaleginak(Guardia Zibilaren sasitxostena),elkarbizitzaren aitzakian D eredukoikastetxeen funtzionamenduaerdaldundu nahia, Nafarroan ETBsare digitalean ikusteko debekua etaisunak (haurrak euskarazkomarrazki bizidunik gabe erdarazbiziarazteko), Euskalerria irratiarilizentziarik ez emateko trikimailulotsagarriak, herrietako euskarazkokomunikabideak diru-laguntzarikgabe uztea, baita udalen euskarazerbitzuak ere, euskal eremukoudalerrietan hainbat zerbitzueuskaraz jasotzea galarazi(liburutegietan, osasun-etxeetaneuskaraz ez dakiten langileakjarriz), epaitegietan euskara hutseanaritzerik ez izatea, herri batzuetakoudalek hartutako hizkuntza irizpideegokiei jarritako helegiteak, herriaksortutako euskaltegiak itotzea dirulaguntzarikgabe utziz.Honen guztiaren aurrean,Nafarroako Gobernuaren hizkuntzapolitika itxuragabe hau tinko etaozen salatzen dugu; euskaldunokhemen gaudela erakutsi nahi dugu.Eta eraso zerrenda amaigabearibukaera emateko eskatzen diogugobernu honi. Halaber, euskararenaldeko benetako hizkuntza politikaeraginkorra nahi eta behar dugu.Horrelako hizkuntza politika zuzenbatek ekarriko du hizkuntzarennormalizazioa, eta horrekbermatuko du euskaldunoneuskaraz bizitzeko nahia, Nafarroaluze-zabal guztian euskarazbizitzeko gero eta indartsuagoa dennahia, alegia.Azkenik, dei egin nahi dizueguzuetako bakoitzari eta euskalkomunitate osoari dinamika sozialindartsua abian jartzera etaeuskaraz bizitzeko behar direnpausoak ematera. Pertsonak garaaldaketaren gakoa: bizitzaren arloguztietan euskara erabiliz,espazioak euskaldunduz, euskaraikasiz, euskaldun bezalaharrotasunez agertuz. Nonahi etanoiznahi, euskaraz! Martxoaren 22an, euskaldunon,euskaltzale guztion manifestazioa!